Canınız İstemiyorsa Çalışmaya Nasıl Devam Edebilirsiniz?

Hedef koymanın önemini gösteren sayısız araştırma var. Ölçülebilir hedefler (bir ayda 10 net artırmak ya da her gün 50 soru çözmek), genellikle, soyut olanlardan daha etkilidir. O zaman ilk genel kural, kendinize koyduğunuz hedeflerin spesifik olması gerektiği.

Hedefler aynı zamanda (mümkün olduğunca fazla sıklıkta), dışsal motivasyondan ziyade içsel motivasyonu tetiklemelidir. Bir aktivite, bir amaç olarak görüldüğünde içsel motivasyonla tetiklenir. Size bir ödül kazandırmak ya da cezadan kaçınmanızı sağlamak gibi başka, uzak bir hedefe hizmet ettiğindeyse bu, dışsal motivasyona yol açar. Yaptığım araştırma, içsel güdülerin dışsal olanlara göre başarı ve kazanımlar elde etme ihtimalini daha fazla artırdığını ortaya koyuyor.

Elbette dışsal ödül yeterince mükemmelse, en sıkıcı görevleri bile yapmaya devam ederiz ama dışa yönelik motivasyon, başarıya ulaşmamıza tek başına yardımcı olamaz.

Araştırmalar gösteriyor ki; içe yönelik motivasyon başarıyı yakalama yolunda oldukça yardımcı olabilir.

Bunun mümkün olmadığı durumlarda (Her zaman için sevdiğimiz görevleri yapmayız.) işin sırrı, eğlenceli olduğunu düşündüğünüz kısımlara odaklanmak. Görevi yerine getirmenin ne kadar tatmin edici olacağını geniş çerçeveden düşünün. Örneğin üstlendiğiniz görev size, farklı fırsatlar sunabilir. Son olarak; sıkıcı işleri, faydalı olduğunu düşündüğünüz aktivitelerle dengelemeye çalışarak işi eğlenceli bir hale getirebiliriz.

Bu durumda kısa ya da orta vadede kendiniz için dışa yönelik motive ediciler oluşturmak işe yarayabilir; özellikle teşvikleri tamamlar niteliktelerse. Kendinize, bir projeyi bitirdiğinizde hediye alma sözü verebilirsiniz. Fakat ters teşviklerden kaçının. Yapacağınız bir hata, tamamladığınız görevlerin niteliği için kendinizi ödüllendirmek yerine, niceliği veya hızı için ödüllendirmek olur. Bazen projelerini bitirdiği için kendini ara verip ödüllendirmenin ters teptiği durumlarda olabilir.

Yaygın bir başka tuzak ise, ulaştığınız hedefi baltalayacak teşvikler seçmek. İşte bir hafta başarılı olmanızın ödülü, sonraki hafta çalışmamızı gevşetmek olursa yarattığınız olumlu izlenimi yok edebilirsiniz. Psikologların dengeleme dedikleri kavram üzerine yapılan araştırmalar gösteriyor ki; hedeflere ulaşma bazen, insanların ilerlemeyi engelleyen, gerilemeye sebep olan cezbedici şeylere teslim olmasına fırsat verir.

Üstelik bazı dışsal teşvikler diğerlerinden daha etkilidir. Örneğin araştırmacılar yaptıkları deneylerde, birçok insanın, kesin olan ödüllerden (100 dolar kazanma şansı: Yüzde 100) ziyade; kesin olmayan ödüller (150 ya da 50 dolar kazanma şansı: Yüzde 50) kazanmak için daha çok uğraştığını gördü. Bunun sebebi, kesin olmayan ödüllerin daha zorlayıcı ve heyecan verici olması olabilir. İşte bu ödülleri koymak zor, fakat imkânsız değil. Masanızın üstüne birinde ötekinden daha büyük bir ödül yazan iki zarf koyup görevi tamamladıktan sonra sadece birini rastgele seçerek, bir görevi “oyunlaştırabilirsiniz”.

İnsanlar bir hedefe yönelik çalışıyorsa genellikle ilk başlarda motivasyonla yanıp tutuşuyor; daha sonra, aslında becerilerini sergileyecekleri yerde, yani ortalarda gevşiyorlar. Neyse ki araştırma, bu kalıplara meydan okumak için birkaç yöntem ortaya koydu. Ben, bunların ilkine “kısa ortalar” adını veriyorum.

İkinci bir strateji ise, gösterdiğiniz ilerleme hakkındaki düşünme şeklinizi değiştirmek. Biraz ilerleme kaydettiğimizde hedef erişim mesafesinde görünür ve daha çok çabalama eğilimi gösteririz. Örneğin sadakat programlarındaki tüketiciler, bir ödül kazanmaya yaklaştıkça daha fazla harcama yapıyor. İleriye gitmek yönündeki başlangıç hedefinizin geçmişte kaldığını düşünerek bu eğilimi avantaja çevirebilirsiniz. Belki de projeniz, siz aksiyon aldığınız anda değil; size teklif edildiği anda başlamıştır.

Hedeflerimizin peşinde ilerlemek için çabalarız. Bu gibi durumlarda; içe ve dışa yönelik motive edicilerin gücünden yararlanmak, dikkatli biçimde teşvikler belirlemek, bitirmeye ne kadar yakın olduğumuza bağlı olarak odağımızı ileriye ya da geriye çevirmek ve sosyal etkiden yararlanmak işe yarayabilir. Kendini motive etme öğrenmesi en zor becerilerdendir. Fakat başarınız için kritik önem taşır.